×

Uwaga

Simple Image Gallery Notice: Joomla's /cache folder is not writable. Please correct this folder's permissions, clear your site's cache and retry.

Gmina Dębno

GMINA DĘBNO

 

    GMINA DĘBNO leży na skraju Pogórza Karpackiego nad potokiem Niedźwiedź, przy międzynarodowej trasie Zgorzelec-Medyka.
 W jej skład wchodzi 13 sołectw: Biadoliny Szlacheckie, Dębno, Doły, Jastew, Jaworsko, Łoniowa, Łysa Góra, Maszkienice, Niedźwiedza, Perła, Porąbka Uszewska, Sufczyn, Wola Dębińska.

 

Do istniejących zabytków gminy Dębno należą:

 

  • zamek w Dębnie
  • kościół p.w. św. Małgorzaty w Dębnie
  • pomnik św. Kingi w Dębnie
  • organy z Porąbki Uszewskiej
  • grota i cudowna statua NMP z Lourdes w Porąbce Uszewskiej

 

ZAMEK W DĘBNIE.
{gallery}nasz_region/debno_pliki/1{/gallery}
    Historia Dębna ściśle wiąże się z najwspanialszym zabytkiem tej miejscowości, tj. gotyckim, ceglano-kamiennym zamkiem. Wzniósł go w latach 1470-80 kasztelan krakowski Jakub Dębiński. Od XVII wieku aż po XIX stulecie został kilkakrotnie poddawany remontom, lecz prace te na szczęście nie zatarły piękna bryły zamku, nie zniszczyły jakże ciekawego, późnogotyckiego detalu. Dębno do dziś pozostało gotycką niezbyt wielką siedzibą zbudowaną już na przełomie epok, kiedy to ciężkie obronne kasztele zmieniały swój wygląd, stawały się jakby lżejsze, o większych oknach wygodniejsze. To właśnie nowe pojmowanie życia ludzkiego i wszystkich otaczających go spraw wyczuwa się w zabytku.
    Całość zabudowy okalają dość głębokie, rozległe fosy - obecnie niestety pozbawione wody, lecz spokojny widok pól uprawnych nie przywodzi na myśl atakujących wojsk, armat. Sam zameczek składa się z czterech prostokątnych budynków wzniesionych dookoła prostokątnego dziedzińca, na który wchodzi się przez barokowy portal z herbem Topór Tarłów i datą 1772. Wówczas Dębno było własnością tej rodziny i oni to dokonali pewnej przebudowy gotyckiego zamku.
    Niewielki dziedziniec ze studnią ma w sobie dużo uroku, jest spokojny, chociaż trochę tajemniczy. W górnej partii komunikacja odbywała się po drewnianym ganku obiegającym skrzydła zameczku. Budynki nie miały między sobą innego połączenia, są jakby oddzielnymi jednostkami. Szczególnie bogato udekorowano wnętrza pierwszego piętra, bo tu właśnie mieszkali właściciele. Dół zajmowała służba oraz pomieszczenia gospodarcze. Niektóre komnaty na piętrze zachowały swój dawny, gotycki wygląd. W części wschodniej pozostały dwa piękne wykusze z gotyckimi maswerkami w oknach i siedziskami. Odcięte, wyłączone z ogólnej przestrzeni małe wnęki mają charakter bardzo intymny, spokojny, jakby stworzony do cichych i tajemniczych rozmów. Podobnie wyglądają dekorowane wnęki w narożnych wieżyczkach w budynku od strony zachodniej.
 
    W tym zamku nie ma już nic z obronności, to tylko dekoracja, dalekie echa dawnych, mocnych wież i grubych murów. Co prawda oglądane od zewnątrz dwie narożne wieżyczki przypominają podobne im wieże zamkowe. Dwa wykusze przy skrzydle wschodnim przykryto rzeźbionymi tarczami herbowymi z orłem, pogonią i odrowężem; wszystko zdobią geometryczne, jakby cięte ostrym nożem dekoracje.
    Otwory okienne otoczono tzw. opaskami pokrytymi dekoracją sgraffitową. W roku 1583 zamek drogą darowizny znalazł się w ręku Franciszka Wesseliniego. On to przeprowadził renowację w duchu renesansu, pozostały po nim dekoracje, kilka XVI-wiecznych portali.
    Znajdujący się przy wschodnim skrzydle zamku jakby rozległy, murowany taras, to pozostałości dawnej kaplicy przystawionej z tej strony, zgodnie zresztą z regułą kierującą budowle sakralne ze wschodu na zachód. Nie wiadomo, jak ona wygląda, lecz w myśl współczesnych wskazań konserwatorskich zaznaczono jedynie w innym już nie używanym wówczas materiale zarys dawnej budowli.
    Nie sposób wreszcie opisać wszystkich jakże licznych w tym obiekcie detali - zworników, profilowanych maswerków.

 

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MAŁGORZATY W DĘBNIE.
{gallery}nasz_region/debno_pliki/2{/gallery}
    Wzniesiony za sprawą kasztelana krakowskiego Jakuba Odrowąża i do dziś zachowany kościół p.w. św. Małgorzaty w Dębnie usytuowany został na północnym skraju wsi, na wzgórzu opadającym stromo w dolinę rzeczki Niedźwiedź. Jest on już drugą świątynią na tym miejscu. Pierwszy kościół - jeszcze drewniany - pojawił się tu wraz z erygowaną w XIII wieku parafią. Jednak nie wiemy, w którym dokładnie miejscu stał i jak wyglądał. Budowę nowego kościoła ukończono około 1500 roku, a w roku 1504 dokonano jego konsekracji.
    Kościół w Dębnie powstał jako masywna budowla w stylu gotyckim, zmurowana niemal w całości z łamanego piaskowca karpackiego oraz cegły. Jest to obiekt jednonawowy, z węższym prostokątnym prezbiterium, przy którym po północnej stronie znajduje się niewielka zakrystia. Po tej samej stronie nawy natrafiamy na przybudówkę przedsionka zakrystyjnego, po stronie południowej zaś na niewielką kruchtę z wejściem ujętym w kamienny portal schodkowy. Po zachodniej stronie nawy wznosi się wieża sięgająca korony jej murów z drewnianą izbicą, nakryta pobitym gontami łamanym hełmem. Nad prezbiterium i nawą wznoszą się wysokie dachy siodłowe oraz ceglane szczyty ozdobione kamiennymi kartuszami, przebudowane w 1956r. Na szczęście zachowało się szereg innych oryginalnych elementów i rozwiązań architektonicznych, jak chociażby ukryte w grubości północnej ściany nawy schody na chór muzyczny, ostrołukowa tęcza i takież okna, a nadto kamienne gzymsy kapnikowe obiegające z zewnątrz wszystkie ściany budowli. Prawdziwą jej ozdobą jest siedem gotyckich portali ostrołucznych i schodkowych, z których niektóre sygnowane zostały herbami fundatora - Odrowąż.
    We wnętrzu kościoła z pierwotnego wystroju i wyposażenia nic niestety się nie zachowało. Tryptyk w wielkim ołtarzu jest tylko przedwojenną kopią oryginalnego, który znajduje się obecnie w krakowskim Muzeum Narodowym. Dwa ołtarze boczne wykonane zostały w 1900 roku. Malowidła ścienne prezbiterium i nawy są autorstwa prof. Józefa Dutkiewicza, który wykonał je w 1956 roku. Resztki polichromii z początków XVI wieku zachowały się jedynie na drzwiach wejściowych na strych. Natomiast witraż ze św. Małgorzatą zamówiony został w roku 1903 w Wiedniu. Na uwagę zasługują jedynie dwa XVII-wieczne epitafia marmurowe ks. Kaspra Zoarda i ks. Jakuba z Porąbki oraz dzwon odlany w 1777 roku przez braci Lechewerów w Bieczu.

 

POMNIK ŚW. KINGI W DĘBNIE.
{gallery}nasz_region/debno_pliki/3{/gallery}
    Przechodząc po malowniczych zakątkach Dębna niełatwo trafić na ukryty wśród gęstej zieleni pokrywającej zbocza rzeki Niedźwiedź niewielki kamienny pomnik na wysokim trójstopniowym cokole. Przedstawia on kobietę w stroju klaryski trzymającą w złożonych rękach krzyż. Rzeźba wykonana jest płasko, schematycznie, a nawet prymitywnie. Przypuszczać należy, że wykonał ją jakiś miejscowy kamieniarz. Figura wyobraża obecnie już świętą Kingę, świątobliwą żonę księcia Bolesława Wstydliwego.
    Na wysokim cokole pomnika występuje płasko rzeźbiony motyw chrztu św. Weroniki z twarzą Chrystusa o długich włosach, poniżej której, w otoku ornamentów roślinnych przypominających płomienie, znajduje się pod koroną tarcza z herbem Topór. Pod spodem widoczna jest data: ANNO DNI 1725. W czterech rogach tarczy herbowej widnieją litery ATKK, które oznaczają Annę Tarłową kuchmistrzynię koronną.
    Figura św. Kingi warta jest uwagi choćby z tego powodu, że jest najstarsza spośród wszystkich zachowanych na obszarze diecezji jej wizerunków rzeźbionych w kamieniu.

 

ORGANY Z PORĄBKI USZEWSKIEJ.

 

    Od II połowy XVI lub początków XVII wieku w Porąbce Uszewskiej stał niewielki, lecz systematycznie rozbudowany drewniany kościół. Został wzniesiony na miejscu gotyckiej świątyni z wieżą, o której pisał Jan Długosz około 1470 r. Dziwić może fakt rozebrania tego cennego przykładu starej architektury w roku 1918. Szczęśliwy traf sprawił, że do naszych czasów dotrwał jeden z istotnych elementów wyposażenia nieistniejącego kościółka porębskiego, niemal równie jak on sam wiekowy. Mowa o organach, które aż do roku 1958 służyły w nowym kościele. Po wprowadzeniu do murowanej świątyni nowych organów, te wiekowe jako niepotrzebne zostały zabite na głucho deskami i niszczały w kościelnym przedsionku, dopóki nie padło na nie bystre oko Andrzeja B. Krupińskiego /wojewódzkiego konserwatora zabytków w Tarnowie w latach 1975-81/. Za jego to sprawą zabytkowe organy odzyskały dawną urodę i jakość dźwięku i trafiły do Sali Koncertowej zamku w Dęb-nie, gdzie zachwyca zwiedzających ich staroświecki wdzięk.
    Warto zaznaczyć, że organy te są niezwykłe z kilku powodów. Jednym z nich jest fakt ich zachowania do na-szych czasów. Powstały one w roku 1686, jak wskazuje istniejąca do dzisiaj data wraz z inicjałami wykonawcy- A.N. wpisana na odwrocie instrumentu. Zbudowane są drewna iglastego.

 

GROTA I CUDOWNA STATUA NMP Z LOURDES W PORĄBCE USZEWSKIEJ.

 

    Pod koniec XIX wieku do sanktuarium w Lourdes pielgrzymował ówczesny wikariusz parafii Porąbka Uszewska ks. Jan Pałka. Zachwycony tym, co przeżył i zobaczył, wrócił z mocnym postanowieniem, że na ziemi polskiej w Porąbce wybuduje podobną grotę. Chciał w ten sposób przybliżyć wiernym, którzy do Francji pielgrzymować nie mogą, tamto miejsce z całą jego scenerią. Na miejsce budowy obrał malowniczo położony teren ze wzniesieniem Godów. Na jego zboczu, w odległości ok. 300 m od obecnego kościoła powstała grota Matki Bożej. W okresie jej budowy istniał jeszcze poprzedni, drewniany kościół i to obok niego ks. Pałka zrealizował z pomocą parafian swoje zamierzenie.
    Grota powstała na planie prostokąta, jest otwarta arkadą na zewnątrz na całej szerokości. Elewacja zewnętrzna imituje naturalną skałę. Jako materiał wykorzystano miejscowy kamień - piaskowiec. We wnęce zewnętrznej ściany umieszczono statuę NMP Niepokalanej o wymiarach więcej niż naturalnych. Figurę wykonał nieustalony dotąd artysta ok. 1900 r. Jest ona wiernym odbiciem figury Niepokalanej z Lourdes.
    Grota została poświęcona przez ks. Józefa Bąbę z Tarnowa w dniu 8 grudnia 1904r. Stało się to w 50 rocznicę ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP.

 

Opracowała Joanna Mucha.
Jesteś tutaj: Strona Główna Nasz region Gmina Dębno